BES’i kısa ve net anlatıyorum: devlet katkısı nasıl işler, ne zaman hak edilir, çıkışta vergiler, doğru fonu nasıl seçersin? Sonunda “aylık plan” ve kontrol listesi var.
- BES, düzenli birikime devlet katkısı ekleyerek hedefini büyütür.
- Katkının yıllık üst sınırı ve hak ediş kuralları vardır.
- Uzun vadede doğru fon dağılımı sonucu belirler.
- Erken çıkışta kesinti/vergiler olabilir; şartları önceden öğren.
BES nedir? Kime uygun?
- Düzenli katkı payı yatırdığın, uzun vadeli birikim sistemidir.
- Amaç: Disiplinli birikim + devlet desteği + fon getirisi.
- Kimlere? Düzenli birikim yapabilen, orta–uzun vade hedefi olan herkes.
Devlet katkısı nasıl çalışır?
Yatırdığın katkının belirli bir oranı devlet tarafından desteklenir (yıllık üst sınır bulunur; sınır asgari ücrete bağlıdır).
Destek hemen çekilmez; sistemde kalış sürene göre hak ediş olur:
- 3 yıl kalınca: bir kısmı sende kalır.
- 6 yıl kalınca: oran artar.
- 10 yıl kalınca: daha da artar.
- Emeklilik/vefat/maluliyet: katkının tamamı sende kalır.
Çıkış ve vergiler (özet)
- Erken çıkışta devlet katkısının tamamını alamazsın; hak edişe göre pay kalır.
- Vergi, genelde kazanç (getiri) üzerinden kesilir; oranlar duruma göre değişir.
- Emeklilik şartları sağlanınca vergi ve kesintiler düşer.
OKS (otomatik katılım) vs. Gönüllü BES
- OKS: İş yerinde otomatik dahil olursun; istersen kalır, istemezsen cayarsın.
- Gönüllü BES: Kendin başvurursun; planı, fonları, katkı tutarını sen belirlersin.
- Bütçeye uygunsa ikisi bir arada kullanılabilir.
Hangi fonda durmalı? (risk–vade uyumu)
| Fon Türü | Risk | Uygun Vade | Kimlere Uygun? | Not |
|---|---|---|---|---|
| Para Piyasası / Kısa Vadeli Borçlanma | Düşük | Kısa | Yeni başlayan, temkinli | Dalgalanma az; getiri sınırlı |
| Borçlanma Araçları (Orta Vade) | Düşük–Orta | Orta | Dengeli profil | Faiz hareketlerine duyarlı |
| Hisse / Endeks Ağırlıklı | Orta–Yüksek | Uzun | Büyüme arayan | Kısa vadede dalgalı |
| Altın / Kıymetli Maden | Orta | Orta–Uzun | Çeşitlendirme isteyen | Kur ve maden fiyatına bağlı |
| Katılım (Faizsiz) Fonlar | Değişken | Profiline göre | Faiz hassasiyeti olan | Faizsiz ilkelere göre yönetilir |
Sık yapılan 7 hata
- Yıllarca tek fonda kalmak.
- Kısa vadeli parayı BES’e bağlamak.
- Katkı payını artırmamak.
- Devlet katkısı üst sınırını bilmemek.
- Hak ediş kurallarını okumadan çıkmak.
- “Hızlı zengin olayım” beklentisi.
- Şirket/fon karşılaştırması yapmamak.