Haksız fesihte işe iade davası nasıl açılır? Zorunlu arabuluculuk süresi 30 gün, işe başlatmama tazminatı en az 4–en çok 8 aylık ücret, “boşta geçen süre” en çok 4 ay. Şartlar, adımlar ve Yargıtay emsalleri bu yazıda.
Hızlı Özet
- Kimler başvurabilir? 4857 m.18’e göre: belirsiz süreli sözleşmeli, işyerinde ≥30 işçi, en az 6 ay kıdem ve işveren vekili kapsamı dışında olan işçiler.
- İlk adım (zorunlu arabuluculuk): Fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 30 gün içinde arabulucuya başvuru şarttır (dava şartı). Arabulucu dosyayı 3 hafta (+1 hafta) içinde sonuçlandırır.
- Mahkeme sonrası: İşçi, kesinleşen işe iade kararının tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işverene başvurur; işveren 1 ayda işe başlatmazsa 4–8 aylık tazminat + en çok 4 ay “boşta geçen süre” ücreti ve hakları doğar.
1) İşe İade Şartları (Kısa ve Net)
- Sözleşme türü: Belirsiz süreli sözleşme.
- İşyeri ölçeği: Aynı işverenin Türkiye genelindeki toplam çalışan sayısı ≥30.
- Kıdem: En az 6 ay (yer altı işçileri için istisnalar vardır).
- Kapsam dışı: İşletmenin/işyerinin bütününü sevk ve idare eden, işe alma–çıkarma yetkisi bulunan üst düzey işveren vekilleri iş güvencesi dışında. 4857 m.18 bu unsurları açıkça düzenler.
2) Zorunlu Arabuluculuk ve Süreler
- Başvuru süresi: Fesih bildiriminin çalışana tebliğinden itibaren 30 gün içinde arabulucuya başvurulmalı (7036 s. İş Mahkemeleri Kanunu m.3). Bu süre hak düşürücüdür.
- Süreç uzunluğu: Arabulucu 3 hafta içinde sonuçlandırır; zorunlu hâlde +1 hafta uzatabilir (m.3/10).
3) Dava – Karar – Sonrası (10 İş Günü / 1 Ay)
- 10 iş günü kuralı: Karar kesinleşip işçiye tebliğ edilince, işçi 10 iş günü içinde işverene yazılı başvuru yapar. Başvuru yapılmazsa fesih geçerli sayılır.
- İşverenin yükümlülüğü: İşveren, başvuru üzerine 1 ay içinde işe başlatmak zorunda; başlatmazsa işe başlatmama tazminatı (4–8 aylık ücret) + boşta geçen süre ücreti (en çok 4 ay) ve diğer haklar ödenir (4857 m.21).
4) Tazminatlar Nasıl Hesaplanır?
- Boşta geçen süre ücreti: En çok 4 ay; ücret ve para ile ölçülebilen yan haklar dâhil edilir (yol, yemek vb.). Bu 4 aylık süre kıdeme eklenir ve SGK bildirimi yapılır (uygulama ve içtihat).
- İşe başlatmama tazminatı: En az 4 – en çok 8 aylık ücret; brüt üzerinden belirlenir. (Dava tarihindeki ücret esas alınacağı yönünde içtihat/doğrudan atıflar da mevcuttur.)
5) Emsal Yargıtay Kararları (Özet)
Performans nedeniyle fesih – ölçütler (Yarg. 9. HD, 2018/9914 E., 2019/7477 K., 02.04.2019):
Performans yetersizliğine dayalı feshin geçerli sayılabilmesi için objektif performans kriterleri, somut tespitler ve genellikle uyarı/imkân tanıma aranır. Yetersiz ispat hâlinde fesih geçersiz kabul edilebilir.
Tazminat aralıkları ve uygulama (Yarg. 9. HD, 2021/11748 E., 2021/15966 K., 01.12.2021):
İşe başlatmama tazminatının 4–8 ay, boşta geçen süre ücretinin en çok 4 ay olduğu; hesaplamada ayrıntı kriterleri içeren karar örneği.
10 iş günü başvuru – samimiyet ilkesi (Yarg. 9. HD, 2007/38730 E., 2009/7345 K.):
İşçi, 10 iş günü içinde samimi şekilde işe başlama talebinde bulunmalı; aksi durumda işe başlatmama tazminatı/boşta geçen süre talepleri reddedilebilir.
6) Adım Adım Yol Haritası (Pratik)
- Evrakları toparla: Fesih bildirimi, SGK dökümü, bordrolar, performans değerlendirmeleri vb.
- 30 gün içinde arabulucuya başvur: UYAP Arabuluculuk Portalı üzerinden de yapılabilir (dava şartı).
- Anlaşma olmazsa dava: Arabuluculuk son tutanağıyla ivedi yargılama sürecine geçilir (4857 m.20–21).
- Karar kesinleşince 10 iş günü: İşverene yazılı başvuru yap; 1 ay içinde işe başlatılmazsan tazminat + boşta geçen süre haklarını talep et.
SIK SORULAN SORULAR
İhbar tazminatı ödenmiş olması işe iade başvurusuna engel mi?
→ Hayır. İşe iade yolu ayrıca açıktır; koşullar varsa tazminatlar yeniden hesaplanır. (Uygulama yazıları/örnekler)
Boşta geçen 4 ay hangi aylar sayılır?
→ Yargıtay uygulamasında, çoğunlukla geçersiz fesihten sonraki 4 ay kabul edilir.
Kimler iş güvencesi dışında?
→ İşletmenin/işyerinin bütününü yöneten ve işe alma–çıkarma yetkisi olan üst düzey işveren vekilleri (m.18 son fıkra).
Not (Hukuki Uyarı)
Bu metin genel bilgilendirme içindir; her somut olay farklıdır. Kendi durumun için bir avukattan profesyonel destek almanı öneririm.